*Một câu chuyện về văn hóa du mục của người Ai Cập
Sa mạc Sinai về đêm mỗi lúc một lạnh hơn. Bên trong cái lều da cừu được dựng tạm bợ, Radin nằm co ro trên một tấm thảm lông, bụng réo lên từng hồi dài. Cậu những tưởng chỉ cần nhắm mắt đi ngủ thì sẽ quên đi cơn đói, nhưng cái bụng đói lại không cho cậu ngủ dễ dàng vậy.
Đã hơn hai ngày nay Radin chưa có gì trong bụng. Số chà là ít ỏi hái được từ một ốc đảo trên đường đi đã được ăn hết sạch từ lâu. Nhắm chặt mắt, Radin cố nhớ lại xem mình bắt đầu lạc đường từ lúc nào. Từ nhỏ đến giờ, chí ít cũng đã ba bốn lần Radin được bố đưa đi trên tuyến đường này. Theo trí nhớ của Radin, sau khi rời khỏi ốc đảo kia họ chỉ cần tốn thêm khoảng một ngày đường nữa sẽ tới được thị trấn kế tiếp. Vậy mà đã ba ngày trôi qua, và Radin vẫn còn trơ trọi giữa chốn đồng không mông quạnh này. Chàng trai trẻ run rẩy. Một phần vì cơn lạnh, một phần vì cái đói, và phần quan trọng nhất là vì nỗi sợ thần chết sẽ ập đến bắt mình đi trước khi cậu tìm được đường về chốn có người.
Là một thành viên của bộ lạc Tarabin, ngay từ bé Radin đã được nuôi nấng theo lối sống du mục của của tộc Bedouin của mình, một tộc du mục lớn ở Ai Cập. Nhiều gia đình trong bộ lạc Tarabin từ lâu đã dần chuyển sang lối sống bán du mục, tức là có chỗ ở tương đối ổn định và sinh sống bằng các nghề trồng trọt chăn nuôi, hay tân thời nhất là làm nghề du lịch. Radin là một trong số ít ỏi những người còn lại của bộ lạc vẫn còn tiếp tục lối sống du mục rày đây mai đó, mưa lạnh thì hạ trại nơi nước tụ, khô nóng thì đến chỗ đất cao hay những nơi ốc đảo còn giữ nước.
Chuyến hành trình lần này của Radin là chuyến đi độc lập đầu tiên của cậu. Đã đủ mười tám tuổi, bố Radin quyết định đã đến lúc con trai mình cần tự mình bước ra ngoài kia, tự mình trải nghiệm lấy lối sống của nguồn cội tổ tiên. Bản thân là một người tương đối thành đạt, từ lâu bố Radin đã không còn di chuyển nhiều như trước nữa. Ông hiện tại đã chính thức dừng chân, vui thú với việc chăn nuôi đàn lạc đà đông đúc của mình.
Radin được bố phát cho một con lạc đà to khỏe nhất trong đàn để bắt đầu chuyến du hành. Cậu cố nằn nì xin thêm bố một con nữa để dùng cho việc chuyên chở lều trại và thực phẩm nhưng bố Radin nói không. Là một người du mục, bố Radin muốn cậu phải tự học lấy cách tồn tại giữa sa mạc với nguồn tài nguyên ít ỏi trong tay.
“Chỉ một con lạc đà là đủ. Hãy tự trải nghiệm để biết một con lạc đà có thể làm được những gì. Muốn có thêm con thứ hai sao? Hãy tự đi mà thuần hóa lấy, như cách mà người Bedouin chúng ta vẫn làm với đám lạc đà hoang trên sa mạc suốt cả ngàn năm qua!”
Đúng như lời của bố nói, không chỉ là những tay du mục cừ khôi, tộc người Bedouin của Radin còn cực kì nổi tiếng với khả năng thuần hóa và điều khiển lạc đà. Người Bedouin coi lạc đà như là bạn, là người thân. Tất nhiên, vào những ngày xa xưa, gặp những lúc thiếu thốn lương thực quá mức, thì họ vẫn buộc lòng phải xẻ thịt “bạn” lạc đà của mình ra mà làm thức ăn. Nhưng đó là nếu, nếu. Còn bình thường, người Bedouin sẽ không ăn thịt lạc đà. Thay vào đó, họ nói chuyện với lạc đà.
Radin cũng nói chuyện được với lạc đà. Cậu chưa từng được bố mình trực tiếp dạy thứ ngôn ngữ này bao giờ, nhưng từ những gì quan sát được suốt mười mấy năm sống đời du mục, Radin rốt cuộc cũng tự rút ra được cách trò chuyện với những người bạn bốn chân của mình. Cậu hiểu hết những âm thanh mà lạc đà phát ra có ý nghĩa gì, và cậu cũng có thể trả lời lại bằng cách phát ra những âm thanh bằng giọng cổ hay giọng bụng, từ đó điều khiển được lạc đà làm theo ý mình. Radin rời nhà với một tâm thế tự tin, rằng sẽ dùng khả năng nói tiếng lạc đà của mình để thu thập thêm vài người bạn lạc đà mới. Đáng tiếc thay, trong suốt hơn một tháng lang thang trên sa mạc, Radin chẳng có cơ hội dùng đến thứ ngôn ngữ này. Đám lạc đà hoang đã ít thì chớ, mỗi khi thấy Radin thì chúng lại bỏ chạy mất hút. Cô nàng lạc đà Bella của Radin chở theo đống đồ nặng nên tất nhiên chẳng hề có cơ hội đuổi theo.
Subscribe kênh Youtube tại @tacgiathanhphu để theo dõi những cập nhật mới nhất.
Mãi mà chẳng ngủ được, Radin mệt mỏi ngồi dậy và bước ra khỏi lều. Đêm trăng sáng giúp Radin nhìn thấy rõ được toàn bộ cảnh đêm. Bao quanh Radin lúc này bốn bề chỉ toàn cát là cát. Những đụn cát nhỏ nhấp nhô nối tiếp nhau, tạo thành một dải họa tiết sáng tối cứ chạy dài đến vô tận. Radin đi vòng quanh dọc theo dải họa tiết đó, đầu ngẩng lên trời dò tìm những chòm sao, cố mường tượng xem ngày mai mình nên đi theo hướng nào. Radin biết bản thân không còn nhiều thời gian nữa. Số nước còn lại vẫn đủ dùng, nhưng cậu chỉ có thể nhịn đói thêm khoảng hai ngày nữa là tối đa. Trước lúc đó, cậu phải tìm được đường đến nơi có thức ăn. Nếu không, thứ tiếp theo chui vào bụng cậu có lẽ sẽ chính là cô lạc đà Bella.
Trên đường rảo bước, Radin chợt nghe ở trước mặt có một giọng ngân nga khe khẽ. Cậu cố căng tai ra nghe ngóng, và phát hiện ra thứ âm thanh kia phát ra từ dưới một hỏm cát trước mặt. Radin gật gù, đoán được ra đó là tiếng cát đang hát. So với những nơi có mặt đất cứng cáp, thì cát ở sa mạc lỏng lẻo và linh động hơn nhiều. Những biến động dù lớn hay nhỏ ở bên dưới lòng sa mạc đều khiến cho lớp cát trên sa mạc di chuyển theo nhiều hướng, tạo ra những đụn cát vằn vện trên bề mặt mà người ta vẫn thấy. Ở những chỗ có hỏm cát thấp, cát bị hút trôi xuống dưới, ma sát vào nhau và tạo ra những tiếng ngân nga có âm điệu.
Từng bước một, Radin bước gần lại chỗ hỏm cát để xác nhận suy đoán của mình. Càng lại gần, Radin lại càng nhận ra mình đã sai. Đó nào phải là tiếng của cát. Đó là thứ âm thanh mà Radin cảm thấy quen thuộc hơn nhiều, là thứ tiếng giống hệt với Bella: giọng của một con lạc đà, mà cụ thể hơn, là một con lạc đà con.
Tim Radin nảy lên một cách thích thú, cái đói tạm thời tan biến đi đâu mất. Cuối cùng cậu cũng có cơ hội tiếp cận một con lạc đà hoang gần đến vậy. Cậu thận trọng nhích từng bước một, cố không làm cho con thú trước mặt hoảng sợ. Dần dần, thứ sinh vật kia hiện ra trước mắt Radin. Ngay giữa lòng hỏm cát, một con lạc đà nhỏ đang nằm co ro và trơ trọi ở đó, miệng không ngừng kêu lên những tiếng gọi yếu ớt.
“Mẹ…mẹ…”
Radin dỏng tai nghe và hiểu được tiếng gọi của chú lạc đà con. Cậu tiến lại gần hơn nữa. Con lạc đà phát hiện ra Radin, nhỏm người dậy toan bỏ chạy, nhưng rất nhanh cả người nó lại đổ rạp xuống cát. Rõ ràng là nó đã bị thương ở đâu đó. Radin thở phào, cảm thấy an lòng hơn chút đỉnh vì sẽ đỡ tốn công đuổi theo, khiến cho cái bụng đói của cậu trở nên trầm trọng hơn.
Vẫn giữ một khoảng cách nhất định, Radin phát ra những tiếng rì rầm từ trong bụng: “Bé con, mẹ đây!”
Con lạc đà ngóc đầu về phía Radin, ngơ ngác nhìn ngắm thứ sinh vật hai chân đang tự nhận là mẹ mình. Radin lại tiếp tục lặp lại những lời vừa rồi, đồng thời cũng liên tục nhích lại gần. Lúc Radin tới được chỗ con lạc đà cũng là lúc nó đã hoàn toàn bị thuyết phục, rằng Radin chính là mẹ. Radin thích thú đưa tay vuốt đầu con thú, con lạc đà cũng nhẹ nhàng dúi đầu vào người Radin.
Tim Radin hân hoan mở hội. Sau cùng cậu cũng đã tự thu phục được một con lạc đà hoang cho riêng mình, dù rằng đó chỉ là một con lạc đà con yếu ớt. Cậu cực kì tự hào, tự thấy bản thân đã xứng đáng là một người của tộc Bedouin.
Đến lúc này Radin mới có cơ hội xem xét con lạc đà một cách kĩ càng hơn. Đây là một lạc đà cái. Radin suy nghĩ trong giây lát rồi đặt cho nó cái tên là Lola. Radin đưa tay dò khắp người Lola, nhưng mãi vẫn không thấy vết thương ở đâu. Rốt cuộc, cậu đành vật vã cố dựng Lola dậy, dùng hết sức bình sinh ôm ngang lưng con bé để nó có thể tự đứng trên bốn chân, rồi cứ thế một người một lạc đà khập khiễng bước về chỗ cái lều. Radin nhận ra hình như Lola không hề bị thương, có lẽ là bị kiệt sức vì thiếu đồ ăn và thức uống. Về đến trại, Radin trích ra một phần nước ít ỏi để Lola uống. Con bé húp một hơi hết sạch, đôi mắt cũng dần tươi sáng lên trông thấy.
Sáng hôm sau, lúc Radin thức giấc và ra khỏi lều thì đã thấy Lola dậy từ bao giờ, thích thú nô đùa bên cạnh Bella. Radin nhìn con thú nhỏ, bật ra một tiếng cười, tự hỏi đêm qua mình đã làm gì thế này. Đồ ăn thức uống đã ít thì chớ, lại còn cưu mang thêm một con lạc đà lạc mẹ. Radin hóm hỉnh vuốt đầu Lola: “Mày đừng có vui mừng quá, hai hôm nữa mà bụng tao vẫn đói thì không còn mẹ con gì nữa nhé!”
Với một tâm trạng phấn chấn, Radin vui vẻ nhảy lên lưng Bella và tiếp tục chuyến hành trình của mình. Bằng mấy câu đơn giản, Radin lệnh cho Lola phải bám theo kế bên. Con bé tất nhiên là chẳng hề cãi lời, ngoan ngoãn bám theo gia đình mới. Thi thoảng Lola bị tụt lại phía sau, nhưng chẳng bao lâu đã lại thấy nó nhanh chân phóng theo về trước.
Lola không phải là vận may duy nhất mà Radin có được từ buổi tản bộ tối hôm qua. Lúc ở dưới hỏm cát, Radin thấy có những vết chân lạc đà lờ mờ còn chưa mất hẳn. Ở sa mạc, thông thường những dấu chân sẽ bị cát lấp đi rất nhanh. Điều này chứng tỏ mẹ của Lola cũng chỉ vừa rời đi cách đó chưa bao lâu.
Bố của Radin từng dạy cậu rằng lạc đà hoang, cũng như bất kỳ loài động vật hoang dã nào khác, có khả năng tự tìm đường đến chỗ có nguồn lương thực. Những dấu chân mà Radin nhìn thấy đêm qua đi hướng về phía Tây Nam, chệch đi bốn mươi lăm độ so vơi hướng Tây mà Radin đang đi suốt mấy ngày nay. Điều này khiến Radin có cho riêng mình một giả thiết: phải chăng là cậu đã đi hơi chệch hướng từ lúc rời ốc đảo, để đến giờ vẫn còn lang thang ở chốn không người này?
Radin đã đắn đo về điều này suốt buổi tối hôm qua. Vừa may, những suy nghĩ này vừa đủ khiến cho đầu óc Radin bận rộn, quên mất luôn cơn đói, từ đó dễ dàng đi vào giấc ngủ. Đến buổi sáng thì Radin đã đưa ra được quyết định. Cậu sẽ rẽ hướng, đi theo dấu chân của mẹ Lola.
Mấy năm sau, sau khi cùng Lola giành giải nhất cuộc thi điều khiển lạc đà hằng năm giữa các bộ lạc du mục, Radin chia sẻ rằng Lola quả nhiên là nữ thần may mắn của anh trong buổi tối hôm đó. Không chỉ mở ra con đường để anh thoát khỏi cửa tử nơi sa mạc, Lola về sau còn trở thành một người bạn đồng hành quan trọng của Radin, không ít lần đưa anh đi đúng tuyến đường trong các cuộc du hành, dễ dàng băng băng qua sa mạc.
Radin hy vọng câu chuyện của mình và Lola sẽ truyền cảm hứng cho những thế hệ tiếp theo của tộc Bedouin. Bằng cách này hay cách khác, anh mong mọi người sẽ cùng cố gắng để gìn giữ nét văn hóa du mục của dân tộc có lịch sử từ hàng ngàn năm qua, dù cho cuộc sống của thời đại mới đã có nhiều biến đổi.
HẾT
Viết xong ngày 4 tháng 2, năm 2025
Đọc những bài viết khác: https://saobangchannel.com
